Δημήτρης Ψάλτης : Ο Αστροφυσικός πίσω από την πρώτη ιστορική φωτογραφία μαύρης τρύπας
Ο Δημήτρης Ψάλτης είναι καθηγητής Αστρονομίας και Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, με την έρευνά του να επικεντρώνεται στη δοκιμή της θεωρίας της σχετικότητας σε κοσμική κλίμακα. Εργάζεται επίσης σε διάφορες πτυχές της φυσικής και της αστροφυσικής των αστέρων νετρονίου και των μαύρων τρυπών, ενώ το 2019 έπαιξε σημαντικό ρόλο για την πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας στην ανθρώπινη ιστορία.Ακόμα, σχεδιάζει και αναπτύσσει υπολογιστικά εργαλεία, καινοτόμα και υψηλών επιδόσεων, με τα οποία οι επιστήμονες μελετούν διάφορα ζητήματα της φυσικής και της αστροφυσικής των Μαύρων Τρυπών και άλλων διαστημικών σωμάτων.
Ο Δημήτρης Ψάλτης γεννήθηκε στις Σέρρες την 1η Ιουνίου 1970 και από πολύ νεαρή ηλικία γνώριζε τον επαγγελματικό του προορισμό. Όταν ο πατέρας εκείνου και της αδελφής του, δάσκαλος, θέλησε να τον κάνει να αγαπήσει το διάβασμα, του αγόρασε βιβλία σχετικά με τις επιστήμες, τα οποία ο οχτάχρονος Δημήτρης λάτρεψε. Διαβάζοντας για πυραύλους και Φυσική, αποφάσισε πως θα πήγαινε να σπουδάσει στις ΗΠΑ.
Τα περισσότερα γυμνασιακά και λυκειακά του χρόνια τα πέρασε δουλεύοντας ως προγραμματιστής μερικής απασχόλησης σε μια εταιρεία πληροφορικής, αλλά κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους του Λυκείου συνειδητοποίησε ότι δεν ήθελε να δώσει άλλο χρόνο εντοπίζοντας σφάλματα σε κώδικες ηλεκτρονικών υπολογιστών ή διαβάζοντας για αρχαίους Έλληνες. Έτσι αποφάσισε να σπουδάσει Φυσική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Δύο μήνες μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο, προσλήφθηκε από μια εταιρεία πληροφορικής για την ανάπτυξη λογισμικού για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία.
Το φθινόπωρο του 1988, άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και σύντομα άρχισε να αναζητά το ερευνητικό του έργο. Ποτέ δε σκέφτηκε να εργαστεί για την πυρηνική ή σωματιδιακή φυσική, φοβούμενος ότι το έργο του θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Ένα βαρετό πρόγραμμα ενός εξαμήνου στη φυσική στερεάς κατάστασης, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ήταν αρκετό για να τον οδηγήσει όσο το δυνατόν μακρύτερα κι από αυτόν τον τομέα.
Η έρευνα στην Αστρονομία ήταν ο μόνος προφανής δρόμος για αυτόν και πέρασε τα τελευταία 3 χρόνια του στο κολέγιο, όπου ασχολήθηκε με διάφορα προβλήματα Αστρονομίας στο Παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθώς και στο Αστρονομικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ -μέσω του προγράμματος Erasmus- και στο Max-Planck Institute fuer Radioastronomie στη Βόννη.
Αποφοίτησε τον Ιούλιο του 1992, και ξεκίνησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Illinois στην Urbana-Champaign. Αφού πέρασε έναν χρόνο προσπαθώντας να επιλύσει προβλήματα που δεν μπορούσαν να επιλυθούν, άρχισε να δουλεύει πάνω στη διδακτορική του διατριβή, κυρίως κάνοντας εντοπισμό σφαλμάτων στον ακτινοβολιακό κωδικό μεταφοράς και δουλεύοντας πάνω σε μία εργασία, που τελικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πυρηνικά όπλα -αν και ήλπιζε πως δε θα γινόταν.
Ένα διοικητικό σφάλμα τον ανάγκασε να απορρίψει μια μεταδιδακτορική υποτροφία της Marie Curie από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα πραγματοποιούνταν στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, και έμεινε στις Η.Π.Α.
Το 1997, μετακόμισε στο Κέντρο Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν για την Αστροφυσική, ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης του Smithsonian. Αγαπούσε την ανατολική ακτή τόσο πολύ που, παρόλο που είχε ήδη αποδεχτεί θέση καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, αποφάσισε να παραμείνει για ένα επιπλέον έτος στο Cambridge της Μασαχουσέτης ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο MIT και για δύο χρόνια ως μακροχρόνιο μέλος στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών, στο Princeton του Νιου Τζέρσεϊ.
Τον Ιανουάριο του 2003, ξεκίνησε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του διδάσκοντας μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, πραγματοποιώντας έρευνες, δημόσιες ομιλίες, ταξιδεύοντας σε διεθνείς συνεργατικές συναντήσεις και συνέδρια, απολαμβάνοντας τη ζωή με την οικογένειά του, κάνοντας πεζοπορία, ποδηλασία, καταδύσεις και πτήσεις.
Ο Δημήτρης Ψάλτης είναι επικεφαλής μιας ομάδας 36 ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, η οποία απαρτίζεται από 8 μέλη του επιστημονικού προσωπικού (καθηγητές), 8 μεταπτυχιακούς και 13 προπτυχιακούς φοιτητές, συν 7 τεχνικούς τηλεσκοπίων. Εκείνος και οι περισσότεροι από τους συναδέλφους του έλαβαν ένα κονδύλι περίπου 7,2 εκατ. δολαρίων για την έρευνά τους, με χρηματοδότη έναν διεθνή οργανισμό.
Έγινε Υπεύθυνος του Event Horizon Telescope από τα πρώτα στάδιά του, ενώ με την ερευνητική ομάδα του στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη δοκιμών της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας -για πρώτη φορά στην αστροφυσική κλίμακα- που το τηλεσκόπιο ΕΗΤ πραγματοποιεί.
Στο γενικότερο πλαίσιο της αποτύπωσης των Μαύρων Τρυπών, η ομάδα Ψάλτη ήταν υπεύθυνη για τον συντονισμό των δεδομένων δύο από τα 8 τηλεσκόπια του προγράμματος, το Submillimeter Telescope (SMT) στο όρος Γκράχαμ της Αριζόνας, το οποίο ήταν και το μόνο επί βορειοαμερικανικού εδάφους και το Τηλεσκόπιο Νοτίου Πόλου (SPT) στην Ανταρκτική.
Υπό την καθοδήγηση του Ψάλτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν υπερ-υπολογιστές, με τους κορυφαίους επεξεργαστές γραφικών της Nvidia, χάρη στους οποίους κατέστη δυνατή η σύνθεση της φωτογραφίας που ανακοινώθηκε την Τετάρτη 10 Απριλίου 2019, σε όλη την υφήλιο, και τράβηξαν την πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας της ανθρωπότητας.
You’re looking at the first ever image of a black hole. It was captured by the #NSFFunded @ehtelescope project. #ehtblackhole #RealBlackHolehttps://t.co/6dglvqrvOs pic.twitter.com/0hclANf4tc
— National Science Foundation (@NSF) April 10, 2019
Η εξέταση για το κατά πόσο η εικόνα της μαύρης τρύπας επαληθεύει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν φανέρωσε πως ο μεγάλος φυσικός είχε δίκιο, καθώς η εικόνα της ταιριάζει πολύ καλά στις προσομοιώσεις και τους αλγόριθμους που είχε αναπτύξει ο Δημήτρης Ψάλτης και είχαν προηγηθεί με βάση τη θεωρία.
Αμέσως μετά την ιστορική ανακοίνωση, ο ελληνικής καταγωγής αστροφυσικός προσπαθώντας να απλοποιήσει όσο είναι δυνατόν το αντικείμενό του, δήλωσε «Πριν από δέκα χρόνια η φωτογραφία της Μαύρης Τρύπας και της σκιάς της απλώς δεν ήταν δυνατόν να ληφθεί. Διότι, παρόλο που πρόκειται για ένα φαινόμενο που εξελίσσεται σε μια έκταση όση και ολόκληρου του ηλιακού μας συστήματος, η τεράστια απόσταση που χωρίζει τη Γη από τη συγκεκριμένη Μαύρη Τρύπα (Messier 87 ή Μ87) μετατρέπει την αχανή της διάμετρο σε κάτι που φαίνεται σαν ένα ντόνατ στη επιφάνεια της Σελήνης.
Παρ’ όλα αυτά, με το ΕΤΗ τα καταφέραμε και το μέγεθος και η σκιά της Μ87 επιβεβαιώνει τις ακριβείς προβλέψεις του Αϊνστάιν, αυξάνοντας έτσι την εμπιστοσύνη μας σε αυτή τη θεωρία που έχει κλείσει έναν αιώνα. Η απεικόνιση μιας μαύρης τρύπας είναι μόνο η αρχή της προσπάθειας μας να αναπτύξουμε νέα εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να ερμηνεύσουμε τα άκρως πολύπλοκα δεδομένα της φύσης».
Εκτός από το ΕΗΤ, είναι μέλος στις επιστημονικές ομάδες των αποστολών LOFT του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και του NICER της NASA και εκτελεί χρέη προέδρου στο Πρόγραμμα Θεωρητικής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, του διεπιστημονικού προγράμματος που διευκολύνει τη θεωρητική έρευνα αστροφυσικής μεταξύ καθηγητών, προσωπικού και φοιτητών σε τρία τμήματα (Αστρονομία, Φυσική, Σεληνιακό & Πλανητικό Εργαστήριο) στο Πανεπιστήμιο.
Ο φυσικός με την πολύ μεγάλη αγάπη και αφοσίωση για τη δουλειά του και πάρα πολλές φιλοδοξίες από μικρός έχει βραβευτεί και από το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το 2005, το οποίο βραβεύει Έλληνες πρωταγωνιστές της επιστήμης.
Αποφοίτησε τον Ιούλιο του 1992, και ξεκίνησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Illinois στην Urbana-Champaign. Αφού πέρασε έναν χρόνο προσπαθώντας να επιλύσει προβλήματα που δεν μπορούσαν να επιλυθούν, άρχισε να δουλεύει πάνω στη διδακτορική του διατριβή, κυρίως κάνοντας εντοπισμό σφαλμάτων στον ακτινοβολιακό κωδικό μεταφοράς και δουλεύοντας πάνω σε μία εργασία, που τελικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πυρηνικά όπλα -αν και ήλπιζε πως δε θα γινόταν.
Ένα διοικητικό σφάλμα τον ανάγκασε να απορρίψει μια μεταδιδακτορική υποτροφία της Marie Curie από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα πραγματοποιούνταν στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, και έμεινε στις Η.Π.Α.
Το 1997, μετακόμισε στο Κέντρο Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν για την Αστροφυσική, ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης του Smithsonian. Αγαπούσε την ανατολική ακτή τόσο πολύ που, παρόλο που είχε ήδη αποδεχτεί θέση καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, αποφάσισε να παραμείνει για ένα επιπλέον έτος στο Cambridge της Μασαχουσέτης ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο MIT και για δύο χρόνια ως μακροχρόνιο μέλος στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών, στο Princeton του Νιου Τζέρσεϊ.
Τον Ιανουάριο του 2003, ξεκίνησε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του διδάσκοντας μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, πραγματοποιώντας έρευνες, δημόσιες ομιλίες, ταξιδεύοντας σε διεθνείς συνεργατικές συναντήσεις και συνέδρια, απολαμβάνοντας τη ζωή με την οικογένειά του, κάνοντας πεζοπορία, ποδηλασία, καταδύσεις και πτήσεις.
Ο Δημήτρης Ψάλτης είναι επικεφαλής μιας ομάδας 36 ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, η οποία απαρτίζεται από 8 μέλη του επιστημονικού προσωπικού (καθηγητές), 8 μεταπτυχιακούς και 13 προπτυχιακούς φοιτητές, συν 7 τεχνικούς τηλεσκοπίων. Εκείνος και οι περισσότεροι από τους συναδέλφους του έλαβαν ένα κονδύλι περίπου 7,2 εκατ. δολαρίων για την έρευνά τους, με χρηματοδότη έναν διεθνή οργανισμό.
Έγινε Υπεύθυνος του Event Horizon Telescope από τα πρώτα στάδιά του, ενώ με την ερευνητική ομάδα του στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη δοκιμών της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας -για πρώτη φορά στην αστροφυσική κλίμακα- που το τηλεσκόπιο ΕΗΤ πραγματοποιεί.
Στο γενικότερο πλαίσιο της αποτύπωσης των Μαύρων Τρυπών, η ομάδα Ψάλτη ήταν υπεύθυνη για τον συντονισμό των δεδομένων δύο από τα 8 τηλεσκόπια του προγράμματος, το Submillimeter Telescope (SMT) στο όρος Γκράχαμ της Αριζόνας, το οποίο ήταν και το μόνο επί βορειοαμερικανικού εδάφους και το Τηλεσκόπιο Νοτίου Πόλου (SPT) στην Ανταρκτική.
Υπό την καθοδήγηση του Ψάλτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν υπερ-υπολογιστές, με τους κορυφαίους επεξεργαστές γραφικών της Nvidia, χάρη στους οποίους κατέστη δυνατή η σύνθεση της φωτογραφίας που ανακοινώθηκε την Τετάρτη 10 Απριλίου 2019, σε όλη την υφήλιο, και τράβηξαν την πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας της ανθρωπότητας.
You’re looking at the first ever image of a black hole. It was captured by the #NSFFunded @ehtelescope project. #ehtblackhole #RealBlackHolehttps://t.co/6dglvqrvOs pic.twitter.com/0hclANf4tc
— National Science Foundation (@NSF) April 10, 2019
Η εξέταση για το κατά πόσο η εικόνα της μαύρης τρύπας επαληθεύει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν φανέρωσε πως ο μεγάλος φυσικός είχε δίκιο, καθώς η εικόνα της ταιριάζει πολύ καλά στις προσομοιώσεις και τους αλγόριθμους που είχε αναπτύξει ο Δημήτρης Ψάλτης και είχαν προηγηθεί με βάση τη θεωρία.
Αμέσως μετά την ιστορική ανακοίνωση, ο ελληνικής καταγωγής αστροφυσικός προσπαθώντας να απλοποιήσει όσο είναι δυνατόν το αντικείμενό του, δήλωσε «Πριν από δέκα χρόνια η φωτογραφία της Μαύρης Τρύπας και της σκιάς της απλώς δεν ήταν δυνατόν να ληφθεί. Διότι, παρόλο που πρόκειται για ένα φαινόμενο που εξελίσσεται σε μια έκταση όση και ολόκληρου του ηλιακού μας συστήματος, η τεράστια απόσταση που χωρίζει τη Γη από τη συγκεκριμένη Μαύρη Τρύπα (Messier 87 ή Μ87) μετατρέπει την αχανή της διάμετρο σε κάτι που φαίνεται σαν ένα ντόνατ στη επιφάνεια της Σελήνης.
Παρ’ όλα αυτά, με το ΕΤΗ τα καταφέραμε και το μέγεθος και η σκιά της Μ87 επιβεβαιώνει τις ακριβείς προβλέψεις του Αϊνστάιν, αυξάνοντας έτσι την εμπιστοσύνη μας σε αυτή τη θεωρία που έχει κλείσει έναν αιώνα. Η απεικόνιση μιας μαύρης τρύπας είναι μόνο η αρχή της προσπάθειας μας να αναπτύξουμε νέα εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να ερμηνεύσουμε τα άκρως πολύπλοκα δεδομένα της φύσης».
Εκτός από το ΕΗΤ, είναι μέλος στις επιστημονικές ομάδες των αποστολών LOFT του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και του NICER της NASA και εκτελεί χρέη προέδρου στο Πρόγραμμα Θεωρητικής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, του διεπιστημονικού προγράμματος που διευκολύνει τη θεωρητική έρευνα αστροφυσικής μεταξύ καθηγητών, προσωπικού και φοιτητών σε τρία τμήματα (Αστρονομία, Φυσική, Σεληνιακό & Πλανητικό Εργαστήριο) στο Πανεπιστήμιο.
Ο φυσικός με την πολύ μεγάλη αγάπη και αφοσίωση για τη δουλειά του και πάρα πολλές φιλοδοξίες από μικρός έχει βραβευτεί και από το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το 2005, το οποίο βραβεύει Έλληνες πρωταγωνιστές της επιστήμης.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου