Η φυσική χωρίς πειράματα είναι λειψή

Η ΦΥΣΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΛΕΙΨΗ

του Μανόλη Κουσλόγλου



Περιοδικά, δημοσιεύονται τα στοιχεία της τακτικής έκθεσης της Κομισιόν «Education and Training Monitor», καθώς και αυτά της έρευνας PISA του ΟΟΣΑ. Και οι δύο έρευνες αφορούν, μεταξύ άλλων, στον εγγραμματισμό των μαθητών στις Φυσικές Επιστήμες και δείχνουν ότι η σύγχρονη θέση της Ελλάδας στον τομέα των Φυσικών Επιστημών είναι τραγική.

Οι υπεύθυνοι της έρευνας PISA στην Ελλάδα έχουν εντοπίσει την αιτία του προβλήματος, που δεν είναι άλλη από την αδυναμία των μαθητών να συνδέουν την Φυσική με την καθημερινότητά τους, δεξιότητα στην οποία επικεντρώνονται τόσο οι διεθνείς έρευνες, όσο και τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων αναπτυγμένων χωρών. Αυτή η σύνδεση επιτυγχάνεται, κατά κύριο λόγο, με τη διεξαγωγή πειραμάτων και την εφαρμογή της επιστημονικής μεθόδου στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών.

Στη χώρα μας, είναι κοινή διαπίστωση ότι το ενδιαφέρον των μαθητών για το μάθημα της Φυσικής μειώνεται συνεχώς κατά την πορεία τους από την Ε’ Δημοτικού ως την Γ’ Λυκείου. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτήν την πορεία η εκτέλεση πειραμάτων από τους εκπαιδευτικούς είναι μειούμενη, με το πρόβλημα να είναι εξαιρετικά έντονο στις δύο πρώτες τάξεις του Λυκείου. Επίσης, οι αναφορές στην πραγματική ζωή ολοένα και μειώνονται, καθώς συνήθως επιλέγονται αφαιρετικοί τύποι ασκήσεων. Όσον αφορά δε στη Γ’ Λυκείου, οποιαδήποτε προσπάθεια πειραματισμού σε βάρος της λύσης παραδοσιακού τύπου ασκήσεων θεωρείται αδιανόητη. Ωστόσο, η Φυσική δεν είναι μελάνι και χαρτί. Είναι η ζωή μας. Χωρίς πραγματικά πειράματα και προσομοιώσεις λοιπόν, η διδασκαλία της Φυσικής είναι λειψή, ανάπηρη.

Όσον αφορά τον ρόλο των βιβλίων στη διδασκαλία της Φυσικής, αυτός παραμένει σημαντικός, αφού αποτελούν τη βασική πηγή στοχευμένης και παιδαγωγικά δομημένης γνώσης, κάτι που είναι δύσκολο να επιτευχθεί με τη χρήση του αχανούς και όλο παγίδες διαδικτύου. Ωστόσο, υπάρχουν δύο σοβαρές προκλήσεις, ο τρόπος αντιμετώπισης των οποίων θα κρίνει και τη μελλοντική τους επιβίωση.

Η πρώτη πρόκληση είναι το περιεχόμενο: Η διδασκόμενη ύλη της Φυσικής αφορά έννοιες και γνώσεις, που έχουν αναπτυχθεί και θεμελιωθεί πολλούς αιώνες τώρα. Δεν υπάρχουν αναφορές σε πιο «σύγχρονα» θέματα, δηλαδή έννοιες και προσεγγίσεις που αναπτύχθηκαν τα τελευταία 100 χρόνια. Μάλιστα, αυτές οι προσεγγίσεις σχετίζονται ήδη με την καθημερινότητά μας, αλλά και με το σύνολο των επιστημονικών ανακαλύψεων που δημοσιεύονται καθημερινά. Χρειάζεται εκσυγχρονισμός του περιεχομένου λοιπόν. Και φυσικά, σύνδεση του περιεχομένου με την καθημερινότητα, όπως ήδη έχει αναφερθεί.

Η δεύτερη πρόκληση είναι η ελκυστικότητα: Τα βιβλία οφείλουν να έχουν ηλεκτρονική μορφή, εμπλουτισμένη με προσομοιώσεις και αναφορές. Δεν γίνεται αλλιώς. Σε μια εποχή, όπου τα παιδιά είναι συνηθισμένα στην ταχεία εναλλαγή εικόνων, δεν μπορούν να ενδιαφερθούν για ένα στατικό κείμενο. Είναι θέμα επιβίωσης πια, όχι των παιδιών, αλλά των βιβλίων…



Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 12/10 στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», στο πλαίσιο του διαλόγου «ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΚΟΜΗ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ;»