31 ώρες στο Κέντρο Ελέγχου της SpaceX
Newsroom Καθημερινή
Του David W. Brown / Απόδοση: Ελίζα Συναδινού
Χόθορν, Καλιφόρνια. Τα σύννεφα φούσκωναν έξω απ’τον πύραυλο Falcon 9, τον οποίο παρατηρούσαμε απ’την μεγάλη οθόνη πάνω απ’το κεφάλι μας. Το όχημα βρισκόταν στην άλλη άκρη της χώρας, σε ένα χώρο εκτόξευσης της Nasa στη Φλόριντα, και οι μηχανικοί που ήταν εκεί μιλούσαν στους μηχανικούς εδώ, στο Κέντρο Ελέγχου της SpaceX. «Το πρώτο στάδιο φόρτωσης ολοκληρώθηκε», είπε ένας ελεγκτής, και τα λόγια του αντήχησαν στα ακουστικά 24 διαφορετικών ανθρώπων που κάθονταν σε 24 διαφορετικές κονσόλες. Είχαμε 5 Οκτωβρίου και ήμασταν 2 λεπτά πριν την εκτόξευση. Ο πύραυλος είχε μόλις γεμίσει με καύσιμο. Οι χειριστές της αποστολής ήταν έτοιμοι να στείλουν τέσσερις αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Συνήθως, οι δημοσιογράφοι δεν επιτρέπεται να βρίσκονται στο δωμάτιο από όπου η SpaceX καθοδηγεί τους πυραύλους της στο διάστημα, και κατόπιν πίσω στη Γη. Η εταιρεία πραγματοποιεί τέτοιες αποστολές με ολοένα και αυξανόμενη συχνότητα. Το 2022, η SpaceX εκτόξευσε πυραύλους Falcon 9, 61 φορές – κάποιες φορές, δε, διαφορετικούς πυραύλους την ίδια μέρα, ή συνεχόμενες μέρες. Πρόκειται για έναν ρυθμό που συγκαταλέγεται στα τεχνικά επιτεύγματα που έχουν μεταμορφώσει μια ολόκληρη βιομηχανία και έχουν καταστήσει τη SpaceX κεντρικό παράγοντα στις αμερικανικές διαστημικές πτήσεις. Τώρα, η εταιρεία επιχειρούσε κάτι που δεν είχε ξανακάνει: να πραγματοποιήσει τρεις αποστολές σε λιγότερο από 31 ώρες.
Όσο εργαζόταν προς αυτή την κατεύθυνση, η SpaceX μου επέτρεψε να μπω στο κέντρο ελέγχου για μερικές μέρες τον Οκτώβριο, για να δω μια σειρά από εκτοξεύσεις, προσγειώσεις και προσδέσεις στον διαστημικό σταθμό.
Η εταιρεία, μαζί με τους 10.000 εργαζόμενούς της, απογειωνόταν σε νέα ύψη βδομάδα με τη βδομάδα το 2022, παρουσιάζοντας αυτό που φαινόταν να είναι ένα παράλληλο σύμπαν που διέπεται από ακρίβεια, ενώ στις άλλες επιχειρήσεις του Ίλον Μασκ, του ιδρυτή και διευθύνοντος συμβούλου της, επικρατούσε το χάος.
Μετά την εξαγορά του Twitter, o Μασκ απορροφήθηκε από τις προσπάθειες να ανατρέψει τους κανόνες ρύθμισης περιεχομένου του μέσου, και στη συνέχεια απέβαλλε προσωρινά κάποιους δημοσιογράφους από την πλατφόρμα, επειδή είχαν συμπεριλάβει στα ρεπορτάζ τους ένα λογαριασμό που παρακολουθεί την τοποθεσία του ιδιωτικού του jet. Το χάος στο Twitter επεκτάθηκε και στην Tesla, την ηλεκτρική αυτοκινητοβιομηχανία που αποτελεί βασική πηγή του τεράστιου πλούτου του Μασκ.
Οι εργαζόμενοι της SpaceX δεν γλίτωσαν από την πτωτική πορεία του ιδρυτή της. Τον Νοέμβρη, οκτώ πρώην εργαζόμενοι της εταιρείας κατέθεσαν μήνυση για αθέμιτη εργασιακή πρακτική στο Εθνικό Συμβούλιο Εργασιακών Σχέσεων, ισχυριζόμενοι ότι απολύθηκαν παράνομα όταν έγραψαν μια ανοιχτή επιστολή όπου αποκαλούσαν τον Μασκ «αιτία αποπροσανατολισμού και αμηχανίας», και αφού εξέφρασαν την απογοήτευση τους για την αντίδραση του Μασκ στην είδηση ότι η εταιρεία προχώρησε σε οικονομικό συμβιβασμό μετά από μια μήνυση κατά του ιδίου για σεξουαλική παρενόχληση.
Όμως, αυτά τα προβλήματα έμοιαζαν μακρινά στο Κέντρο Ελέγχου, όπου ένα μέλος του πληρώματος κλίκαρε τα διάφορα ανοιχτά παράθυρα στις οθόνες που είχε μπροστά του. Ταυτόχρονα, σε μια κονσόλα στην πρώτη σειρά, η Γκουίν Σότγουελ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της SpaceX- γνωστή για το ότι κρατά την εταιρεία σταθερή- σκάναρε με τα μάτια την οθόνη από πάνω μας, και κάτι έδειχνε ψιθυρίζοντας σε μια εργαζόμενη δίπλα της. Ήταν ώρα για τον πύραυλο, μαζί με τους αστροναύτες, να πετάξουν, σε μια αποστολή που λεγόταν Crew-5.
Η παρακολούθηση της εκτόξευσης ενός πυραύλου είναι μια εκκωφαντική εμπειρία. Όμως, στο Κέντρο Ελέγχου, κυριαρχεί μια ησυχία που θυμίζει βιβλιοθήκη.
Από τον ασύρματο, ο συντονιστής της εμβέλειας της Crew-5 ξεκίνησε να μετρά αντίστροφα: “Δέκα, εννέα, οκτώ …”, αλλά τον έπνιξαν οι εργαζόμενοι της SpaceX στην άλλη πλευρά του τζαμιού, που φώναζαν σαν να έχει αλλάξει μόλις η χρονιά.
Σχεδόν σε απόλυτο συγχρονισμό, το πλήρωμα του Κέντρου Ελέγχου έσκυψε και δυνάμωσε την ένταση στα ακουστικά τους, για να μπορέσουν να ακούσουν παρά τη φασαρία.
Στη μεγάλη οθόνη, μια πύρινη κολόνα χώριζε πλέον το Falcon 9 από την Γη. Γλιστρούσε προς τα πάνω, επευφημούμενο από τους ανθρώπους που το κατασκεύασαν. Όμως, στο Κέντρο Ελέγχου, κανείς δεν ήταν όρθιος και δεν γιόρταζε. Ούτε αποσπάστηκε η προσοχή τους, καθώς το πλήθος πίσω μας επευφημούσε κάθε βήμα στην προγραμματισμένη ακολουθία του πυραύλου. Μέσα στο δωμάτιο, μελετούσαν πίνακες και συνέκριναν δεδομένα εκτοξεύσεων.
12 λεπτά μετά την απογείωση, το αεροσκάφος Crew Dragon Endurance και οι τέσσερις αστροναύτες του αποκολλήθηκαν από το δεύτερο στάδιο του πυραύλου, ξεκινώντας με ταχύτητα άνω των 27.000 χιλιομέτρων την ώρα για να φτάσουν τον διαστημικό σταθμό.
Πίσω στο έδαφος, στην SpaceX, η δουλειά μόλις ξεκινούσε. Στις επόμενες 31 ώρες, οι αστροναύτες έπρεπε να φτάσουν και να προσαράξουν στον διαστημικό σταθμό, και δύο ακόμη πύραυλοι έπρεπε να μεταφέρουν ένα πλήθος δορυφόρων για να μπουν σε τροχιά.
Οι επαναχρησιμοποιήσιμοι πύραυλοι με ταχεία εκτόξευση είναι πλέον τόσο συνηθισμένοι που είναι δύσκολο να θυμηθούμε πόσο παράλογη φαινόταν κάποτε η ιδέα. Το 1999, ο ιδρυτής μιας ιντερνετικής σταρτ-απ που την έλεγαν Zip2, Ίλον Μασκ, απέκτησε «κάποιους πόρους για να κάνει ενδιαφέροντα πράγματα» όταν πούλησε την εταιρεία του για 300 εκατομμύρια. Δύο χρόνια αργότερα, το ίδιο στέλεχος, ο Μασκ, τότε 31 ετών, μεγάλωσε ακόμη περισσότερο την περιουσία του όταν το eBay αγόρασε το PayPal, του οποίου κατείχε την πλειοψηφία των μετοχών.
Ο Μασκ είχε την φιλοδοξία να μεταφέρει ανθρώπους στον Άρη. Βρίσκοντας τα οχήματα εκτόξευσης στην Αμερική παράλογα ακριβά, ίδρυσε την Space Exploration Technologies Corp, γνωστή ως SpaceX. Σταδιακά συνειδητοποίησε ότι το κλειδί για να υποδαυλίσει τον ανταγωνισμό είναι η επανάχρηση των πυραύλων. Στην ιδέα που είχε στο μυαλό του για την SpaceX, ο πύραυλος θα πετούσε, με το φορτίο του, στο διάστημα και στη συνέχεια θα προσγειωνόταν στη Γη όρθιος – ουσιαστικά, θα έκανε μια εκτόξευση αντίστροφα.
Σήμερα, οι πύραυλοι Falcon 9 και οι κάψουλες Dragon χρησιμοποιούνται από τη NASA, το Υπουργείο Άμυνας αλλά και ιδιωτικές διαστημικές πτήσεις. Πολλοί εργαζόμενοι της SpaceX εμφορούνται από μια θέρμη για το όραμα του Μασκ: θέλουν να συμβάλλουν στην μόνιμη εποίκηση ανθρώπων στον Άρη, στο να γίνει η ανθρωπότητα ένα «διαπλανητικό είδος», με τα λόγια του Μασκ. Οι εκτοξέυσεις και οι προσεδαφίσεις της SpaceX, που κάποτε καλύπτονταν από ένα πέπλο μαγείας, έχουν γίνει πια προβλέψιμες, αν όχι μονότονες. Όμως, οι εργαζόμενοι της SpaceX μερικές φορές ενοχλούνται από την ιδέα ότι οι εκτοξεύσεις της εταιρείας έχουν γίνει ρουτίνα.
Και δεν είναι μόνο ο Άρης. Η Nasa έχει εναποθέσει στην SpaceX τις ελπίδες της για προσεδάφιση αστροναυτών στη Σελήνη, ως μέρος του προγράμματος Άρτεμις. Και οι δύο προσπάθειες βασίζονται, σε μεγάλο βαθμό, στο Starship, ένα επαναχρησιμοποιούμενο διαστημόπλοιο από ανοξείδωτο ατσάλι, και τον εκτοξευτή Super Heavy.
Το πρόγραμμα για την δημιουργία αυτού του διαστημόπλοιου το τρέχει η Σότγουελ, μηχανικός που ξεκίνησε να δουλεύει στην SpaceX το 2002, τη χρονιά που ιδρύθηκε, και προήχθη σε πρόεδρο της εταιρείας το 2008, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την εκτέλεση των καθημερινών λειτουργιών και των στρατηγικών συνεργασιών. Στην Σότγουελ πιστώνονται, συχνά, πολλές από τις πιο σημαντικές επιτυχίες της εταιρίας. Η ίδια υπερασπίστηκε τον Μασκ στους εργαζόμενους της SpaceX μετά την μήνυση για σεξουαλική παρενόχληση, ενώ μοιράζεται το όραμα του για το διαπλανητικό μέλλον της ανθρωπότητας.
«Το πλεονέκτημα που έχει η SpaceX, ακόμη κι απέναντι στην Tesla, είναι η Γκουίν Σότγουελ», λέει η Κέισι Ντράιερ, Σύμβουλος Διαστημικής Πολιτικής στο The Planetary Society, έναν οργανισμό που ασχολείται με την συνηγορία υπέρ της εξερεύνησης του διαστήματος. «Παίζει τον βασικό ρόλο, ως το σταθερό και αποτελεσματικό ζευγάρι χέρια στην SpaceX που την οδηγεί στο να κερδίζει συμβόλαια, να ολοκληρώνει την παραγωγή όπως συμφωνείται και να διακαναλίζει την ενέργεια του Μασκ».
Παρά τα επιτεύγματα της SpaceX, τα λογιστικά στοιχεία της εταιρείας είναι άγνωστα στο κοινό, λέει ο Πιερ Λιονέ, διευθύνων σύμβουλος και διευθυντής έρευνας στην Eurospace, μια μη κερδοσκοπική εταιρεία που μελετά την βιομηχανία του διαστήματος.
«Κανείς δεν ξέρει τίποτα για τα οικονομικά της SpaceX», λέει ο Λιονέ. «Δεν υπάρχουν διαθέσιμοι ισολογισμοί ή οικονομικές εκθέσεις. Έχουμε μια πολύ μεγάλη εταιρεία, δέκα χιλιάδων εργαζομένων – κύριο ανάδοχο της Nasa και του Υπουργείου Άμυνας – και δεν υπάρχει καμία απολύτως πληροφορία για την οικονομική της κατάσταση».
Το 2020, η επενδυτική Morgan Stanley υπολόγισε την αξία της SpaceX στα 100 δις δολάρια, ενώ μόνο το Starship θεωρείται μια βιομηχανία που αποτιμάται στα 11 δις. Τακτικές πτήσεις του Starship, λέει η Morgan Stanley, θα έκαναν την Starlink, την υπηρεσία της SpaceX για ίντερνετ υψηλής ταχύτητας απ’το διάστημα, κερδοφόρα.
Επτά ώρες μετά την αναχώρηση της Crew 5, ένα άλλο Falcon 9 στεκόταν σε μια εξέδρα εκτόξευσης, στη Διαστημική Βάση Βάντεμπεργκ, τρεις ώρες βορειοδυτικά απ’το Λος Άντζελες και πολύ πιο κοντά στα κεντρικά της SpaceX. Η κύρια εγκατάσταση του Κέντρου Ελέγχου επέβλεπε ακόμη το ταξίδι των αστροναυτών, οπότε μια δεύτερη ομάδα δούλευε σε ένα κοντινό, πολύ μικρότερο Κέντρο Ελέγχου.
Ο πελάτης για την εκτόξευση της 5ης Οκτωβρίου ήταν η ίδια η SpaceX – η πτήση θα μετέφερε σε τροχιά 52 από τους ιντερνετικούς δορυφόρους της Starlink. 3.200 δορυφόροι της SpaceX βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο διάστημα, ενώ ο στόχος είναι να εκτοξευθούν ακόμη 39.000 τα επόμενα χρόνια.
Ο πύραυλος που εκτοξεύθηκε και η εξέδρα εκτόξευσης προσγειώθηκαν σε ένα πλοίο στον Ειρηνικό. Μια ώρα μετά, μια ζωντανή μετάδοση απ’το διάστημα έδειχνε τους δορυφόρους της Starlink να αποκολλώνται από το πάνω μέρος του πυραύλου. Με την Γη στο φόντο, απομακρύνονταν προς τα έξω με ένα τρόπο που θύμιζε περισσότερο την «Οδύσσεια του Διαστήματος» και λιγότερο τον «Πόλεμο των Άστρων».
Το απόγευμα της 6ης Οκτωβρίου, η ομάδα στο βασικό Κέντρο Ελέγχου επέβλεπε το πλήρωμα της Crew-5 που είχε απογειωθεί 29 ώρες νωρίτερα. Οι αστροναύτες στην κάψουλα Crew Dragon είχαν φτάσει στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και ήταν έτοιμοι για πρόσδεση.
Οι επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις είναι μακράν η πιο δαπανηρή και απαιτητική δραστηριότητα της SpaceX.
«Όταν στέλνεις ανθρώπους στο διάστημα, δεν μπορείς να κάνεις λάθος», λέει ο Γουίλιαμ Γκεστερνμάιερ, αντιπρόεδρος κατασκευής και αξιοπιστίας πτήσεων της SpaceX. Πριν αναλάβει αυτή τη θέση, ο Γκεστερνμάιερ δούλεψε στη Nasa για τέσσερις δεκαετίες. «Στην καριέρα μου, έχω περάσει δύο τραγωδίες, το Challenge και το Columbia. Ήταν εξαιρετικά οδυνηρές εμπειρίες και δεν θέλω να τις ξαναζήσω ποτέ».
Όταν οι αστροναύτες της αποστολής Crew-5 έφτασαν στον διαστημικό σταθμό, η κάψουλα που τους μετέφερε χρησιμοποίησε μετρητές απόστασης λέιζερ, που ονομάζονται Dragon Eyes, για να καθοδηγήσει το διαστημόπλοιο κατά τη διάρκεια της πρόσδεσης.
Αυτή η άφιξη, της 6ης Οκτωβρίου, ολοκληρώθηκε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Η διαδικασία ήταν τόσο αργή, και οι χειριστές τόσο ήσυχοι, που εκτός από μια αναφορά («Η πρόσδεση ολοκληρώθηκε»), ήταν σχεδόν αδύνατο να καταλάβεις τί ακριβώς έγινε ή πότε ολοκληρώθηκε η διαδικασία.
Το Κέντρο Ελέγχου στο Χόθορν είχε καταφέρει δύο εκτοξεύσεις και μία πρόσδεση σε λίγο περισσότερο από μια ημέρα, ενώ εκκρεμούσε ακόμη μια εκτόξευση.
Σχεδόν 31 ώρες μετά την εκτόξευση της αποστολής Crew-5, 24 ώρες αφού το Falcon με τους δορυφόρους της Starlink αναχώρησε και μια ώρα μετά την πρόσδεση στον διαστημικό σταθμό, η ομάδα στο Κέντρο Ελέγχου ήταν έτοιμη για ακόμη μια απογείωση. H SpaceX ήταν έτοιμη να σπάσει το ρεκόρ εμπορικών διαστημικών πτήσεων.
Όμως, δευτερόλεπτα πριν την απογείωση, δύο χειριστές της αποστολής, οι οποίοι κατά τα άλλα παρέμεναν σιωπηλοί, ξεκίνησαν να ψελλίζουν λίγο πιο δυνατά από τους υπόλοιπους, να πληκτρολογούν και να κλικάρουν, και ένας από αυτούς έδειξε την οθόνη.
«Ξεκίνησε η διαδικασία ματαίωσης της εκτόξευσης».
«Ακύρωση».
Στην οθόνη, ένα κουμπί με την ένδειξη GSW έγινε κόκκινο. Ένα άλλο, με την ένδειξη “PROP 1”, έγινε κίτρινο.
«Πίεση φιάλης κρυογόνου», είπε ένας χειριστής.
«Διαρροή, πιστεύω».
Ο πύραυλος είχε πάρει την απόφαση. Δεν ήταν έτοιμος.
10 λεπτά αργότερα, ο Μασκ ανέβασε μια εξήγηση στο Τουίτερ.
«Μικρή διαρροή ηλίου ίσα που προκάλεσε την ματαίωση της εκτόξευσης. Αλλά δεν παίρνουμε ρίσκα με τους δορυφόρους».
48 ώρες αργότερα, ο πύραυλος εκτοξεύθηκε, απέθεσε τους δορυφόρους και προσγειώθηκε επιτυχώς. Σχεδόν ρουτίνα, αλλά όχι εντελώς.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου