Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή

Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή

13 Σεπτεμβρίου 1873 – 2 Φεβρουαρίου 1950

«Στο Μόναχο πέθανε στις 2 Φεβρουαρίου 1950 ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή σε ηλικία 77 ετών. Η είδηση του θανάτου του θα προκαλέσει θλίψη σε όλο τον κόσμο των λογίων. Με τα πολύπλευρα λαμπρά επιτεύγματά του στα μαθηματικά και στις παραπλήσιες περιοχές τους είχε γίνει ο αξέχαστος δάσκαλος της επιστήμης μας. Η ευρεία παιδεία του, όμοια με εκείνην που κοσμούσε τα πιο ευγενή πνεύματα του ουμανισμού, ζευγαρωμένη με την φυσική καλοσύνη ενός ευγενούς, και η εκπληκτική του ικανότητα να κατέχει τόσες πολλές γλώσσες σαν τη μητρική του τον έκαναν Ευρωπαίο με την καλύτερη δυνατή έννοια της λέξης. Επίσης βρέθηκε στην ευνοϊκή θέση να χρησιμοποιήσει τη μεγάλη υπόληψη που είχε στους λόγιους κύκλους τόσων πολλών χωρών, για να συνάψει ισχυρούς δεσμούς συνεργασίας με τους μαθηματικούς πολλών εθνών.

Έδρασε επί τέσσερεις και πλέον δεκαετίες ως συνεργάτης των Mathematische Annaen. Στα δύσκολα χρόνια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου επιμελήθηκε την έκδοσή τους. Η πρωτοβουλία του και οι σωστές συμβουλές του είχαν για τη σύνταξη αναντικατάστατη αξία. Μας βοήθησε σε κρίσιμη εποχή να κρατήσουμε ανοιχτή την πύλη στον κόσμο. Συμμετείχε ακόμη και στη διαμόρφωση των τελευταίων τευχών.»

[Αυτά έγραφε τότε η σύνταξη των Mathematische Annalen («Μαθηματικά Χρονικά»), του πιο έγκυρου μαθηματικού περιοδικού της εποχής, στο τεύχος 121 του 1949/50, ανακοινώνοντας έτσι τον θάνατο του Καραθεοδωρή.]

Ο Καραθεοδωρή ήταν πράγματι Ευρωπαίος ελληνικής καταγωγής με πνευματικό ορίζοντα και δράση που βασιζόταν στη συνάντηση ευρωπαϊκού και ανατολικού πολιτισμού. Γεννήθηκε στο Βερολίνο, αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου στις Βρυξέλλες, άσκησε το επάγγελμα του μηχανικού στην υπηρεσία της βρετανικής αποικιακής δύναμης στην Αίγυπτο, σπούδασε μαθηματικά στο Βερολίνο και στο Γκέτινγκεν, αναδείχθηκε σε έναν από τους διασημότερους μαθηματικούς του 20ού αιώνα διδάσκοντας και ερευνώντας κυρίως στη Γερμανία (Βόννη, Ανόβερο, Μπρέσλαου [σημερινό Βρότσλαβ στην Πολωνία], Γκέτινγκεν, Βερολίνο, Μόναχο), αλλά και στην Ελλάδα, καθώς και στις ΗΠΑ, έδρασε ως οργανωτής της επιστήμης στην Ελλάδα και στην Μικρασία και ως επίτροπος της ελληνικής κυβέρνησης σε ζητήματα εκπαίδευσης. Πολλές ακαδημίες επιστημών τον έκαναν μέλος τους, πολλές τιμές και διακρίσεις του απονεμήθησαν στη διάρκεια της ζωής του. Ο Καραθεοδωρή ήταν ευρύτατα μορφωμένος και πολύγλωσσος. Ο δυτικός του προσανατολισμός, η κινητικότητά του, ο ρόλος του στη διαμεσολάβηση της γνώσης και στην προώθηση της κατανόησης του ξένου και του ετέρου, η αυτονομία και η πρωτοτυπία του χαρακτήριζαν τις δραστηριότητές του καθώς και πλευρές της προσωπικότητάς του, που, ασφαλώς, σχετίζονται με τις πολιτισμικές καταβολές του.

Το βιβλίο της Μαρίας Γεωργιάδου «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Ένας μαθηματικός υπό τη σκέπη της εξουσίας» είναι βασισμένο σε πρωτότυπο αρχειακό υλικό και αδημοσίευτες πηγές και παρουσιάζει την πολυκύμαντη ζωή και το πολύπλευρο έργο του μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (1873-1950), μιας λαμπρής προσωπικότητας της ελληνικής διασποράς με βασική δράση στο ελληνικό και το γερμανικό πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον.