Η καλή πυρηνική ενέργεια και άλλες χριστουγεννιάτικες ιστορίες
Τρεις ειδικοί αναλύουν τους 6 βασικούς λόγους για τους οποίους η πυρηνική ενέργεια δεν πρέπει να αποτελέσει μέρος του μελλοντικού μας ενεργειακού τοπίου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ, MAT SANTAMOURIS, ΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Όταν έγινε το μεγάλο πυρηνικό δυστύχημα στη Φουκουσίμα, αυτοί που γνώριζαν καλά τα πράγματα από τότε, αναγνώρισαν ότι δεν επρόκειτο παρά για μια προσωρινή αναστολή της πορείας της εξάπλωσης της πυρηνικής ενέργειας. Ήξεραν ότι τα κεφάλαια, οι αγορές και οι μηχανισμοί που είχαν στη διάθεσή τους οι υποστηρικτές της βιομηχανίας της πυρηνικής ενέργειας, θα δούλευαν με σχέδιο για να την επαναφέρουν στο προσκήνιο.
Το σχέδιο, είχε ήδη γίνει φανερό αρκετά νωρίτερα: η καλύτερη ευκαιρία που μπορούσαν να δημιουργήσουν για να ενισχύσουν τη θέση τους και να εξασφαλίσουν επάνοδο, ήταν προκαλώντας καθυστέρηση στην απαιτούμενη κλιματική δράση για την ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια στιγμή όταν τα πράγματα θα φτάναμε στο απροχώρητο, όπως έχουν φτάσει δηλαδή, να εμφανιστεί η πυρηνική ενέργεια ως ο από μηχανής θεός και καβάλα πάνω στο άλογο να έρθει να μας σώσει.
Θυμίζουμε ότι το ένα και μοναδικό καλό που έχει η πυρηνική ενέργεια είναι ότι δεν εκπέμπονται αέρια του θερμοκηπίου, δηλαδή διοξείδιο του άνθρακα, κατά τη διάρκεια λειτουργίας ενός πυρηνικού σταθμού. Εκεί τελειώνουν τα καλά της.
Εδώ βρισκόμαστε σήμερα, ζούμε αυτή τη φάση γιατί όντως εδώ και κάποιο διάστημα η πυρηνική ενέργεια, ή τουλάχιστον η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια, έχει επανέλθει στο προσκήνιο.
Κι αυτό επειδή το ενεργειακό σύστημα που την υπηρετεί έχει καταφέρει να καθυστερήσει απίστευτα πολύ την κλιματική δράση, αφού τόσα χρόνια μόνο συζητάμε και δεν γίνεται τίποτα ουσιαστικό και τώρα που φτάσαμε στο +1 και απαιτούνται άμεσες και δραστικές λύσεις, μια απ’ αυτές εμφανίζεται να είναι η πυρηνική ενέργεια.
Επομένως πρέπει να θυμίσουμε και πάλι, γιατί η πυρηνική ενέργεια δεν είναι λύση όχι μόνο στην κατάσταση που βρισκόμαστε, αλλά σε καμία κατάσταση.
Αλλά πριν το κάνουμε αυτό, ας κάνουμε ένα βήμα πίσω κι ας φανταστούμε το ακόλουθο σενάριο:
Προσγειωνόμαστε σήμερα στον πλανήτη Γη, έχουμε στις αποσκευές μας όλες τις τεχνολογίες διαθέσιμες και στα χέρια μας μια μελέτη για τις διαθέσιμες πηγές ενέργειας στον πλανήτη ΓΗ, αλλά – και προσέξτε το αυτό – δεν υπάρχει χρηματιστήριο και αγορές να κατευθύνουν τις αποφάσεις μας παρά μόνο στεγνοί βαρετοί επιστήμονες και τεχνοκράτες.
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι προφανώς θα διαλέγαμε τις ανεξάντλητες και άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που μαζί με την αποθήκευση ενέργειας μπορούν να υπερκαλύψουν πολλές φορές τις ανάγκες όλων των ανθρώπων όλου του πλανήτη.
Αυτό σαν βάση της σκέψης μας.
Που σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι αυτή τη στιγμή δε συγκρίνουμε πηγές ενέργειας σε επιστημονική και τεχνολογική βάση, αλλά επί τη βάσει των πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων που υποστηρίζουν την καθεμία. Χρήσιμο να το έχουμε αυτό πάντα στο μυαλό μας.
Το τραγικό επίσης είναι ότι δεν συζητάμε για πυρηνική ενέργεια μόνο σε χώρες που έχουν πραγματικά υψηλή κατανάλωση ενέργειας και θα μπορούσε θεωρητικά να καλύψει μέρος των αναγκών. Συζητάμε για χώρες της Αφρικής όπου το 40%, 50% ακόμη και 70% του πληθυσμού, σε κάποιες χώρες, συνολικά 600 εκατομμύρια συνάνθρωποι μας, δεν έχει καν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια και ακόμη κι αν είχαν δεν θα είχαν τα χρήματα για να πληρώσουν την πανάκριβη ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από πυρηνικούς σταθμούς.
Μιλάμε για χώρες όπου συνολικά 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν τρόπο μαγειρέματος με καθαρά καύσιμα και μαγειρεύουν με κάρβουνο, ξεραμένες ακαθαρσίες κι ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, μέσα σε καλύβες οπότε μανάδες και τα βρέφη τους αναπνέουν τις αναθυμιάσεις.
Και η απάντηση της πρωτοπόρου Δύσης είναι να τους προσφέρει την λύση της πυρηνικής ενέργειας;
Δυστυχώς οι συζητήσεις είναι προχωρημένες, με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ) και τον κατά τα άλλα συμπαθή Φατίχ Μπιρόλ (εκτελεστικό διευθυντή του) να πρωτοστατεί.
Το τραγικότερο και ειρωνικότερο όλων είναι ότι αυτές οι χώρες έχουν τέτοια αφθονία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα μπορούσαν εύκολα με διασπαρμένη παραγωγή και μικρές μονάδες να καλύψουν όλες αυτές τις ανάγκες, αλλά προφανώς αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
 |
| Πατήστε πάνω στο εργοστάσιο για να κινηθεί το νερό |
Πρέπει λοιπόν, να παραθέσουμε τα επιχειρήματα που είναι εναντίον της χρήσης πυρηνικής ενέργειας γιατί το οφείλουμε στους εαυτούς μας, στην κοινωνία και στις επόμενες γενιές.
Υπάρχουν σημαντικοί, μακροχρόνιοι κίνδυνοι και μειονεκτήματα που συνδέονται με την πυρηνική ενέργεια που υπερτερούν των όποιων κατ’ επίφαση πλεονεκτημάτων.
Από το απαγορευτικό υψηλό κόστος έως τους πολύ πιθανούς καταστροφικούς κινδύνους στην περίπτωση ατυχημάτων και τα ανεπίλυτα ζητήματα ραδιενεργών αποβλήτων, υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι για να αντιταχθούμε στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας ως βιώσιμης ενεργειακής λύσης. Σήμερα και πάντα.
Ας δούμε αναλυτικά τους κρίσιμους λόγους για τους οποίους η πυρηνική ενέργεια δεν πρέπει να αποτελέσει μέρος του μελλοντικού μας ενεργειακού τοπίου.
1. Υψηλό κόστος και οικονομική/ασφαλιστική επιβάρυνση
Ένας από τους κύριους λόγους εναντίον της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας είναι το τεράστιο οικονομικό κόστος της. Η κατασκευή, η συντήρηση και η απεγκατάσταση μετά τη λειτουργία των πυρηνικών σταθμών είναι μια εξαιρετικά δαπανηρή διαδικασία. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) εκτιμά ότι η κατασκευή ενός νέου πυρηνικού σταθμού κοστίζει περίπου 6.000 δολάρια ανά εγκατεστημένο κιλοβάτ ισχύος, καθιστώντας το συχνά δύο έως τρεις φορές πιο δαπανηρό από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ή η ηλιακή ενέργεια, τόσο ως προς την εγκατεστημένη ισχύ όσο και ως προς την παραγόμενη ενέργεια.
Τα πρόσφατα έργα καταδεικνύουν το εύρος αυτών των δαπανών. Για παράδειγμα, ο πυρηνικός σταθμός Olkiluoto-3 στη Φινλανδία, που ξεκίνησε το 2005, αντιμετώπισε πολλαπλές καθυστερήσεις και υπερβάσεις του προϋπολογισμού, που χρειάστηκαν σχεδόν δύο δεκαετίες και περισσότερα δισεκατομμύρια επιπλέον του αρχικού προϋπολογισμού για να ολοκληρωθεί.
Επιπλέον, οι πυρηνικοί σταθμοί απαιτούν εκτεταμένες μακροπρόθεσμες οικονομικές και ασφαλιστικές δεσμεύσεις κάλυψης κινδύνων λειτουργίας, αλλά και για την αποθήκευση των ραδιενεργών αποβλήτων, καθιστώντας τους μια δαπανηρή πηγή ενέργειας από την αρχή μέχρι το τέλος. Τυχόν μείωση του λειτουργικού κόστους μέσα από μείωση των μέτρων ασφαλείας είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και προφανώς δεν αποτελεί λύση.
Σε αντίθεση τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης, συντήρησης, λειτουργίας, απεγκατάστασης και μικρότερες περιόδους απόσβεσης.
2. Άλυτα Θέματα Διαχείρισης Πυρηνικών Αποβλήτων
Ένα κρίσιμο πρόβλημα μοναδικό για την πυρηνική ενέργεια είναι η μακροπρόθεσμη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων. Τα πυρηνικά απόβλητα παραμένουν επικίνδυνα για χιλιάδες χρόνια και απαιτούν ασφαλείς, απομονωμένες εγκαταστάσεις αποθήκευσης για την πρόληψη της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Οι περισσότεροι πυρηνικοί αντιδραστήρες παράγουν ραδιενεργά απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας που περιλαμβάνουν ουράνιο, πλουτώνιο και άλλα στοιχεία. Η αποθήκευση απαιτεί εκτεταμένο σχεδιασμό και συχνά αντιμετωπίζεται μέσω προσωρινών λύσεων, όπως λίμνες ψύξης και προσωρινής αποθήκευσης, αντί για μόνιμες λύσεις.
Η εύρεση κατάλληλων και ασφαλών τοποθεσιών για μακροπρόθεσμη αποθήκευση πυρηνικών αποβλήτων έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη. Οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν δεκαετίες συζητήσεων σχετικά με το αποθετήριο πυρηνικών αποβλήτων του όρους Yucca στη Νεβάδα, χωρίς να υπάρχει λύση. Η σουηδική κυβέρνηση αντιμετώπισε ισχυρή αντίθεση στις προτεινόμενες τοποθεσίες αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων από τις τοπικές κοινότητες. Κατά συνέπεια, οι περισσότερες χώρες έχουν αναβάλει τις μόνιμες λύσεις, επιλέγοντας αντ ‘αυτού προσωρινή αποθήκευση στις ίδιες τις πυρηνικές εγκαταστάσεις – αφήνοντας τις μελλοντικές γενιές να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους των αποβλήτων.
Η σκέψη και μόνο ότι ο κίνδυνος από τα ραδιενεργά απόβλητα θα υφίσταται για 10.000 χρόνια θα έπρεπε να ήταν αρκετός για να είχε εγκαταλειφθεί αυτή η λύση εξ αρχής.
Είναι ένα ακόμη δείγμα της αδιαφορίας της πυρηνικής βιομηχανίας και των προστατών της για το μέλλον και τις επόμενες γενιές.
3. Κίνδυνος πυρηνικών ατυχημάτων
Αν και οι υποστηρικτές υποστηρίζουν ότι οι σύγχρονοι αντιδραστήρες είναι ασφαλέστεροι από αυτούς του παρελθόντος, η πιθανότητα καταστροφικών ατυχημάτων παραμένει ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους που συνδέονται με την πυρηνική ενέργεια. Μια αστοχία αντιδραστήρα μπορεί να απελευθερώσει μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας στο περιβάλλον, θέτοντας σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον.
Οι αναφορές και μόνο στις πυρηνικές καταστροφές του Τσερνομπίλ (1986) και της Fukushima Daiichi (2011) και ο παγκόσμιος τρόμος που προκάλεσαν μιλάνε από μόνες τους.
Αυτά τα ατυχήματα καταδεικνύουν τους ακραίους κινδύνους για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία από την πυρηνική ενέργεια. Αν και οι πρόοδοι στον σχεδιασμό του αντιδραστήρα έχουν βελτιώσει την ασφάλεια, καμία τεχνολογία δεν μπορεί να εξαλείψει εντελώς την πιθανότητα ανθρώπινου λάθους, φυσικών καταστροφών ή απρόβλεπτων αστοχιών.
Και ένα λάθος κοστίζει ανυπολόγιστα.
4. Ευπάθεια σε Φυσικές Καταστροφές και Κλιματική Αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί πρόσθετο κίνδυνο για τους πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά τη λειτουργία τους. Οι αντιδραστήρες απαιτούν συνεχή ψύξη για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση, που συνήθως παρέχεται από κοντινές πηγές νερού. Η άνοδος της θερμοκρασίας, οι ξηρασίες και άλλα γεγονότα που προκαλούνται από το κλίμα, όπως οι τυφώνες και οι πλημμύρες, μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο αυτά τα συστήματα ψύξης.
Είναι γνωστό ότι πυρηνικά εργοστάσια οδηγήθηκαν σε διακοπή λειτουργίας σε περιόδους καύσωνα, καθώς οι πηγές νερού ψύξης (ποταμοί) ήταν πολύ ζεστές για να ψύξουν αποτελεσματικά τους αντιδραστήρες.
Καθώς η κλιματική αλλαγή εντείνεται, αυτοί οι κίνδυνοι αναμένεται μόνο να αυξηθούν, καθιστώντας την πυρηνική ενέργεια όλο και πιο αναξιόπιστη και επικίνδυνη πηγή ενέργειας.
Επομένως η υποτιθέμενη δικαιολογία εισόδου, είναι ουσιαστικά και λόγος απαγόρευσης χρήσης.
5. Ανησυχίες για την ασφάλεια και απειλές διάδοσης
Οι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής και τα υλικά που χρησιμοποιούνται σε αυτούς ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια. Η τεχνολογία και τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται για πολιτικούς αντιδραστήρες μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων. Επιπλέον, οι πυρηνικές εγκαταστάσεις μπορεί να γίνουν πιθανοί στόχοι τρομοκρατικών επιθέσεων. Μια επιτυχημένη επίθεση σε πυρηνικό εργοστάσιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές εκλύσεις ραδιενέργειας.
Αυτό καθιστά τη διάδοση της πυρηνικής τεχνολογίας επικίνδυνη και ενδεχόμενη χρήση της θα απαιτούσε κυριολεκτικά δρακόντεια (στρατιωτικά) μέτρα ασφαλείας, το κόστος των οποίων δεν περιλαμβάνεται στη λειτουργία του πυρηνικού σταθμού.
6. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως πιο βιώσιμη εναλλακτική λύση
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η γεωθερμία, η ηλιακή, η αιολική, η βιοενέργεια και η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι κατά πολύ οικονομικότερες, είναι ανεξάντλητες, άφθονες, τις έχουν όλες οι χώρες και σε συνδυασμό με μορφές αποθήκευσης μπορούν να καλύψουν όλες τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη.
Επιπλέον, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λειτουργούν διεσπαρμένα, μπορούν να αναπτυχθούν σε πολύ μεγάλες αλλά και πολύ μικρές μονάδες και έχουν εύκολες εφαρμογές σε αποκεντρωμένες περιοχές.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι επίσης εγγενώς πιο ασφαλείς, καθώς δεν περιλαμβάνουν επικίνδυνα υλικά. Η αποθήκευση μπαταριών, οι βελτιώσεις δικτύου και άλλες εξελίξεις δίνουν τη δυνατότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παρέχουν σταθερή, αξιόπιστη ισχύ.
Χώρες όπως η Γερμανία και η Δανία έχουν αποδείξει ότι είναι δυνατό να καταργηθεί σταδιακά η πυρηνική ενέργεια ενισχύοντας παράλληλα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και διατηρώντας την ενεργειακή ασφάλεια ενώ παράλληλα μειώνονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Οι εγγενείς κίνδυνοι της πυρηνικής ενέργειας —οικονομικοί, περιβαλλοντικοί και ανθρώπινοι— την καθιστούν απαγορευτική επιλογή. Ενώ οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι η πυρηνική ενέργεια μπορεί να παρέχει αξιόπιστη ενέργεια βασικού φορτίου, οι οικονομικοί, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία είναι πολύ μεγάλοι, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν διαθέσιμες βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις από ανανεώσιμες πηγές. Ο χρόνος, τα χρήματα και η πολιτική βούληση που απαιτούνται για την υποστήριξη πυρηνικών έργων θα μπορούσαν να επενδυθούν αποτελεσματικότερα στην επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στις αναβαθμίσεις του δικτύου και στις λύσεις αποθήκευσης ενέργειας.
Συμπέρασμα: Η θέση της πυρηνικής ενέργειας στο παρελθόν, όχι στο μέλλον. Το βιώσιμο μέλλον γράφεται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Δρ. Γιάννης Τσιπουρίδης
Σύμβουλος Μηχανικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Δράση για το κλίμα
Καθηγητής Πανεπιστημίου Technical University of Mombasa, Kenya
Ερευνητής Πανεπιστημίου Strathmore, Nairobi, Kenya
Μέλος του Fossil Fuel Non Proliferation Treaty και του Loss and Damage Collaboration Group
Εκδότης e-mc2 (Energy Matters to Climate Change)
Εκδότης ΑΝΕΜΟλόγια
Mat Santamouris
马特.桑塔莫里斯教授
Distinguished Professor
Anita Lawrence Chair High Performance Architecture
School Built Environment
Faculty Art Design and Architecture
University New South Wales
Sydney Australia
Νίκος Χαραλαμπίδης
Γενικός Διευθυντής
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου