Χάρτης ανακλαστικότητας του Γανυμήδη από Έλληνα ερασιτέχνη αστρονόμο

Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι σε όλο τον κόσμο κάνουν όλο και πιο αισθητή τη συμβολή τους στην πρόοδο της αστρονομίας, στο πλευρό των επαγγελματιών αστρονόμων. Απτό παράδειγμα αποτελεί ο Εμμανουήλ Καρδάσης, μέλος του Ελληνικού Συλλόγου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας, ο οποίος, με ένα «χομπίστικο» τηλεσκόπιο διαμέτρου 11 ιντσών, μια κάμερα, έναν υπολογιστή και τις αναγκαίες ικανότητες παρατήρησης, κατάφερε για πρώτη φορά να δημιουργήσει ένα χάρτη της ανακλαστικότητας (albedo) του δορυφόρου Γανυμήδη του Δία.
Το επίτευγμά του, που θεωρείται ενθαρρυντικό για τις μελλοντικές δυνατότητες συνεισφοράς της ερασιτεχνικής αστρονομίας, παρουσιάζεται σήμερα στη Μαδρίτη, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Πλανητικής Επιστήμης, της σημαντικότερης ευρωπαϊκής συνάντησης πλανητικών και άλλων επιστημόνων από όλο τον κόσμο, η οποία φέτος θα διαρκέσει από τις 23 έως τις 28 Σεπτεμβρίου.

The original observations (top) and interpretations (bottom) of the first ever amateur albedo map of Ganymede. Credit: Manos Kardasis

Ο χάρτης απεικονίζει με λεπτομέρεια τις περιοχές μεγαλύτερης ανακλαστικότητας του Γανυμήδη, δείχνοντας σε ποια σημεία τα υλικά της επιφάνειας είναι πιο φωτεινά ή πιο σκοτεινά. Ο χάρτης του Καρδάση εμφανίζει σημαντική επικάλυψη με επαγγελματικές φωτογραφίες της επιφάνειας του δορυφόρου, αναδεικνύοντας περιοχές όπως η χαμηλή και σκοτεινή «περιοχή Νίκολσον» ή η «Φρυγία Σούλκους», ένα δίκτυο αυλακώσεων μήκους 3.700 χιλιομέτρων.
Για να δημιουργηθεί ο χάρτης, ο Έλληνας ερασιτέχνης αστρονόμος προσάρμοσε μια κάμερα στο τηλεσκόπιό του και βιντεοσκόπησε το Γανυμήδη. Επιλέγοντας μόνο τα πιο καθαρά πλάνα του βίντεο, απέκτησε μια σειρά φωτογραφιών όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες ήσαν πιο ευνοϊκές για παρατήρηση. Οι εικόνες αυτές, στη συνέχεια, βελτιώθηκαν με ειδικό λογισμικό.

Όπως δήλωσε ο Καρδάσης, «ο Γανυμήδης έχει ένα μικροσκοπικό δίσκο όπως φαίνεται από τη Γη και έτσι αποτελούσε ένα καλό τεστ για τις τεχνικές μου. Αν οι ίδιες μέθοδοι εφαρμόζονταν και σε άλλους κόσμους, ίσως στον ηφαιστειακό δορυφόρο Ιώ, θα μπορούσαμε να απεικονίσουμε τις επιφανειακές διακυμάνσεις. Τα επαγγελματικά αστρονομικά παρατηρητήρια μπορεί να δημιουργούν καλύτερες εικόνες, όμως δεν μπορούν να παρατηρούν συνεχώς το ταχέως και συνεχώς μεταβαλλόμενο σύμπαν μας».
Ο εξοπλισμός που χρειάζεται για τέτοιες αστρονομικές παρατηρήσεις, είναι σχετικά εύκολος στην απόκτησή του. «Η δημιουργία χρήσιμων εικόνων από πλανήτες απαιτεί ένα τηλεσκόπιο με διάμετρο τουλάχιστον οκτώ ιντσών. Για μικροσκοπικούς δίσκους, όπως τα φεγγάρια του Δία, τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια είναι σίγουρα καλύτερα», ανέφερε ο Καρδάσης και πρόσθεσε ότι ακόμα χρειάζεται ένα καλό τρίποδο, μια ευαίσθητη κάμερα, δωρεάν λογισμικό και…πολλή υπομονή.
Μελλοντικά προγράμματα ερασιτεχνικής παρατήρησης θα μπορούσαν να εστιάσουν με μεγάλη συχνότητα σε μακρινούς κόσμους του ηλιακού μας συστήματος, όπως ο Ουρανός, ο Ποσειδώνας ή ο δορυφόρος του Κρόνου Τιτάνας, συμπληρώνοντας έτσι τις πιο λεπτομερείς αλλά λιγότερο συχνές επαγγελματικές αστρονομικές παρατηρήσεις. Ο Καρδάσης εξέφρασε την ελπίδα ότι «οποιοσδήποτε που ενδιαφέρεται για την αστρονομία, θα χρησιμοποιήσει οποιονδήποτε εξοπλισμό διαθέτει, για να κάνει χρήσιμες παρατηρήσεις».

Amateur photographs of Jupiter and Ganymede, accompanied with a professionally-obtained labeled map (bottom right). Credit: Manos Kardasis.

Πηγή: ΑΜΠΕ
 http://www.universetoday.com/97616/amateur-astronomer-creates-detailed-map-of-ganymede/#more-97616
 http://www.europlanet-eu.org/outreach/index.php?option=com_content&task=view&id=390&Itemid=41
 http://kardasis.weebly.com/
 http://www.space.com/17782-jupiter-moon-ganymede-amateur-astronomy.html