CERN: Ανακαλύφθηκε νέο σωματίδιο με 5 quark, το Pentaquark

Στο LHCb Experiment at CERN ανακαλύφθηκε ένα νέο είδος σωματιδίου με 5 κουάρκ. 

Το παραπάνω σχέδιο δείχνει πώς είναι η πιθανή δομή αυτού του σωματιδίου. Αποτελείται από 2 up, 1 down, 1 charm , 1 anticharm quark.
After a search of 50 years, meet the pentaquark.

Pentaquarks!
Οι πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη αυτών των εξωτικών σωματιδίων ήρθαν πριν από μια δεκαετία, σύντομα όμως απορρίφθηκαν ως οπτασία. Τώρα, ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) επιβεβαιώνει σχεδόν τελεσίδικα την ύπαρξη των εξωτικών υποατομικών σωματιδίων «πεντακουάρκ».
Τα πρωτόνια και τα νετρόνια στον πυρήνα των ατόμων αποτελούνται από τρία κουάρκ που συγκρατούνται ενωμένα από τη λεγόμενη ισχυρή πυρηνική δύναμη.
Τα πεντακουάρκ αποτελούνται αντίθετα από πέντε κουάρκ και είναι εξαιρετικά βραχύβια, αφού διασπώνται σε άλλα σωματίδια σχεδόν ακαριαία μετά το σχηματισμό τους.
Η επιβεβαίωση της ύπαρξής τους αναμένεται τώρα να επιτρέψει τον έλεγχο της λεγόμενης κβαντικής χρωμοδυναμικής, τη θεωρία που περιγράφει την πυρηνική δύναμη.

Το πείραμα LHCb στο CERN

«Το πεντακουάρκ δεν είναι απλώς ένα νέο σωματίδιο», ανέφερε ο Γκι Γουίλκινσον, εκπρόσωπος Τύπου του LHCb σε ανακοίνωση του CERN. «Αποτελεί έναν νέο τρόπο συνδυασμού των κουάρκ, των δομικών λιθων των πρωτονίων και των νετρονίων, ο οποίος δεν είχε παρατηρηθεί σε κανένα άλλο πείραμα εδώ και 50 χρόνια. Μελετώντας τις ιδιότητές του, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα με ποιον τρόπο συντίθεται η συμβατική ύλη, δηλαδή τα πρωτόνια και τα νετρόνια από τα οποία αποτελούμαστε όλοι».
Όπως επισημαίνει το CERN σε ανακοίνωσή του, ο Αμερικανός φυσικός Μέρεϊ Γκελ-Μαν έφερε επανάσταση στην κατανόηση της δομής της ύλης το 1964, όταν έδειξε ότι τα πρωτόνια, τα νετρόνια και τα υπόλοιπα σωματίδια της ομάδας των «βαρυονίων» αποτελούνται από τρία κουάρκ. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 1969 για την ανακάλυψή του.

Το μοντέλο του Γκελ-Μαν δεν απέκλειε ωστόσο την ύπαρξη σωματιδίων που αποτελούνται από περισσότερα κουάρκ.
Το 2003, ιαπωνικό εργαστήριο προκάλεσε ντόρο ανακοινώνοντας ότι ανακάλυψε ένα πεντακουάρκ. Ακόμα δέκα εργαστήρια που ανέλυσαν τα ίδια δεδομένα κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα, τελικά όμως η ανακάλυψη διαψεύστηκε επίσημα το 2005.
Τα τελευταία ευρήματα στον LHC ήρθαν σχεδόν τυχαία στη διάρκεια άσχετης μελέτης (βασική αποστολή του LHCb είναι να εξηγήσει γιατί το Σύμπαν δεν περιέχει μεγάλες ποσότητες αντιύλης).
«Μελετούσαμε κάτι διαφορετικό, οπότε στην αρχή το αγνοήσαμε. Για ιστορικούς λόγους μάς τρόμαζε η λέξη πεντακουάρκ, οπότε ελέγξαμε τα ευρήματα με κάθε τρόπο που μπορούσαμε να φανταστούμε» σχολιάζει στο Nature.com ο Σέλντον Στόουν του Πανεπιστημίου Σίρακιουζ της Νέας Υόρκης, μέλος της ερευνητικής ομάδας στο LHCb.

A visualization of the decay of a pentaquark

Η ανακάλυψη ήρθε από τη μελέτη της διάσπασης ενός σωματιδίου που ονομάζεται Λάμδα b σε τρία διαφορετικά σωματίδια. Το πείραμα έδωσε ενδείξεις ότι η διάσπαση περνά από ενδιάμεσες καταστάσεις που θα μπορούσαν να αντιστοιχούν σε πεντακουάρκ.
«Εξετάσαμε όλες τις πιθανότητες για αυτά τα σήματα, και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι μπορούν να εξηγηθούν μόνο από καταστάσεις πεντακουάρκ» αναφέρει ο Τόμαζ Σκβαρνίκι, επίσης στο Πανεπιστήμιο Σίρακιουζ.

Τα κουάρκ, τα οποία είναι θεμελιώδη σωματίδια (δεν διασπώνται σε μικρότερα σωματίδια) έρχονται σε έξι διαφορετικές ποικιλίες ή «γεύσεις». Το πρωτόνιο, για παράδειγμα, αποτελείται από δύο «πάνω» κουάρκ και ένα «κάτω» κουάρκ».
Το πείραμα LHCb έδωσε ενδείξεις για δύο διαφορετικά πεντακουάρκ, τα οποία αποτελούνται από δύο «πάνω» κουάρκ, ένα «κάτω» κουάρκ, ένα «γοητευτικό» κουάρκ και ένα «γοητευτικό» αντικουάρκ.
Το ένα έχει μάζα 4,67 φορές μεγαλύτερη από το πρωτόνιο, το δεύτερο είναι λίγο βαρύτερο με 4,74 φορές τη μάζα του πρωτονίου.
Η ανακάλυψη θεωρείται σχεδόν τελεσίδικη, αφού η στατιστική αξιοπιστία φτάνει τα 9 σίγμα, πολύ πάνω από τα 5 σίγμα που απαιτούνται συνήθως για να αναγνωριστεί επίσημα η ανακάλυψη ενός νέου σωματιδίου.
Τα ευρήματα έχουν υποβληθεί για δημοσίευση στο Physics Review Letters, και είναι διαθέσιμα στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.org.
Η ερευνητική ομάδα του LHCb σχεδιάζει τώρα νέα πειράματα για τη μελέτη των ιδιοτήτων των πεντακουάρκ.

Παλιότερα πειράματα για την αναζήτηση αυτού του εξωτικού σωματιδίου δεν είχαν καταλήξει σε οριστικά αποτελέσματα. Η διαφορά του LHCb είναι πως κατάφερε να αναλύσει τα δεδομένα μέσα από αρκετές διαφορετικές παραμέτρους. «Είναι σαν τα προηγούμενα πειράματα να έψαχναν για “σιλουέτες” στο σκοτάδι, ενώ το LHCb έκανε την ίδια αναζήτηση με αναμμένα φώτα, και μάλιστα από όλες τις οπτικές γωνίες», σημειώνεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση.

Το επόμενο βήμα είναι να μελετηθεί ο ακριβής τρόπος σύνδεσης των στοιχειωδών σωματιδίων στα πεντακουάρκ. Επίσης, οι επιστήμονες εκτιμούν πως, εξερευνώντας τη νέα κατηγορία εξωτικών σωματίων από τα δεδομένα που θα προκύψουν στη δεύτερη φάση λειτουργίας του επιταχυντή, θα μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα ακόμη και συμπαντικά φαινόμενα, όπως η κατάρρευση τεράστιων άστρων.
.http://cern.ch/go/7nds

http://lhcb-public.web.cern.ch/lhcb-public/Welcome.html#Penta
http://www.bbc.com/news/science-environment-33517492
http://www.nature.com/news/forsaken-pentaquark-particle-spotted-at-cern-1.17968
in.gr Ναυτεμπορική

http://www.quantumdiaries.org/2015/07/15/finding-a-five-leafed-clover/