X. Βάρβογλης; Η φυσική σε διάφορες ηλικίες

του καθηγητή του ΑΠΘ Χ. Βάρβογλη για το Πειράματα Φυσικής με Απλά Υλικά

Η Φυσική σε διάφορες ηλικίες

Όχι μόνο η ιδέα (αντίληψη ) ενός φυσικού για τη Φυσική διαφέρει από αυτήν ενός μέσου πολίτη, αλλά η αντίληψη αυτή αλλάζει καθώς αυτός (ή αυτή!) ωριμάζει, συνήθως μέσα από αμφιβολίες και εκπλήξεις-ανατροπές. Ακολουθεί το χοντρικό περίγραμμα των διάφορων σταδίων αυτής της εξέλιξης.

Γυμνάσιο-Λύκειο

Θεωρία: Μια πολύ «ορθολογική» άποψη για την Επιστήμη: η πρόσθεση μήλων είναι μια προφανής εφαρμογή των φυσικών αριθμών και η μέτρηση αποστάσεων είναι μια προφανής εφαρμογή της Ευκλείδειας Γεωμετρίας. Υπάρχει η εντύπωση ότι ο Καρτέσιος είχε δίκιο, δηλαδή ότι μπορούμε να βρούμε τους νόμους της φύσης με απλή σκέψη. Τα έργα επιστημονικής φαντασίας φαίνονται αληθοφανή.

Πείραμα: Απλή επιβεβαίωση της θεωρίας που γνωρίζει ο καθηγητής.

Μαθηματικά: Μοιάζουν ακόμη σχετικά απλά. Εν γένει αφορούν πράγματα που μπορεί κανείς να δει στην καθημερινή ζωή – αν θελήσει να παρατηρήσει γύρω του.


Πανεπιστήμιο

Θεωρία: Οι νόμοι της φύσης απομακρύνονται από τη διαίσθησή μας: Η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας και η Κβαντομηχανική μας εκπλήσσουν και φαίνονται αντιφατικοί με τις γνώσεις της κλασικής Φυσικής. Αλλά παρ’ όλα αυτά φαίνεται ότι τα αποτελέσματα μπορούν να αποδειχθούν με αυστηρό τρόπο από ένα συγκεκριμένο σύνολο αξιωμάτων-νόμων. Η εκλαϊκευμένη επιστήμη φαίνεται ελκυστική.

Πείραμα: Αναπόφευκτο και αναγκαίο, ως πηγή γνώσης.

Μαθηματικά: Στο στάδιο αυτό ξεπερνάνε τον απλό λογισμό και φαίνονται πιο απομακρυσμένα από τη Φυσική, παρόλο που τα εφαρμοσμένα Μαθηματικά είναι ακόμη χρήσιμα.

Μεταπτυχιακά-και πέρα…

Θεωρία: Η «καθιερωμένη» δεν είναι πια αλάνθαστη. Τα διδακτικά βιβλία είναι συνήθως ξεπερασμένα και βασισμένα σε απαρχαιωμένες απόψεις. Τα πράγματα γίνονται ασαφή και βασισμένα σε ένα πλήθος υποθέσεων. Οι φοιτητές πρέπει να βρίσκουν οι ίδιοι τις απαντήσεις στα ερωτήματά τους.

Πείραμα: Σημαντικό, αλλά κατά κάποιον τρόπο απομακρυσμένο από τη θεωρία.

Μαθηματικά: Οι φυσικοί «κατασκευάζουν» τα δικά τους Μαθηματικά, και αφήνουν τους μαθηματικούς να ξεμπερδέψουν την κατάσταση.